«کارنامه» با آرش نورآقائی

واکاوی اقدامات فعالان برجسته حوزه میراث و گردشگری در سالهای اخیر (حداقل دو دهه گذشته)، دستاوردها و ناکامی‌های آنها نخستین گام برای شناسایی نقاط قوت و ضعف وضع موجود برای مدیریت فرصتهای پیش رو و تهدیدهای احتمالی‌است. این رویکرد به منظور تحول برای سده نو، ایجاد انگیزه و امید، تقویت روحیه کار تیمی، رؤیاپردازی و هم‌رؤیا شدن برای توسعه پایدارِ این سرزمین اهمیت افزون دارد. به این منظور با همت جناب محمد ابراهیم لاریجانی مدیر کل سابق دفتر بازاریابی و تبلیغات گردشگری، سلسله گفتارهای مجازی «کارنامه» از واپسین ماه بهار ۱۳۹۹ برگزار شده‌است.
شامگاه ۱۱ تیرماه در ششمین گفتار از این مجموعه آرش نورآقائی، مدیرمسئول فصلنامه میراث و گردشگری گیلگمش همراه بود تا با ارائه شرح اقدامات حرفه‌ای خود از ایده‌ها، فعالیتهای صنفی (راهنمای گردشگری) و طرحهای مختلف در این حوزه سخن بگوید.
این گفتگو با اشاره به وب‌سایت شخصی http://www.nooraghayee.com از سوی جناب لاریجانی به عنوان یکی از منابع این حوزه آغاز شد.
نورآقائی در ابتدای این جلسه به شرح پیشینه سفرهای داخلی و خارجی خود به اقتضای حرفه قبلی، دلایل تغییر سبک زندگی از جمله آشنایی با یک گردشگر خارجی در ایران و لزوم اصلاح محتوا در منابع خارجی برای سفر به ایران پرداخت.
او هم‌چنین از سابقه تولید محتوا برای نشریاتی نظیر همشهری، همشهری جوان، سرزمین من، ایرانا، تعطیلات نو و خبرگزاری سازمان میراث فرهنگی (CHN) گفت. برگزاری ده دوره جشن سالانه راهنمایان گردشگری سراسر کشور، حضور در کانون انجمن‌های صنفی راهنمایان گردشگری سراسر کشور، برگزاری هفدهمین کنوانسیون جهانی راهنمایان گردشگری ۲۰۱۷ در تهران و حضور در فدراسیون جهانی راهنمایان گردشگری از جمله فعالیتهای صنفی ایشان است.

آرش نورآقائی ایده انتشار فصلنامه میراث و گردشگری گیلگمش را حاصل تجارب پیشین به عنوان الزامی برای تولید محتوای فاخر و خلاق برای معرفی ایران و تسهیل و ترویج توسعه پایدار آن معرفی کرد. این نشریه تنها مجله دو زبانه‌ای‌است که با محتوایی متمایز در حوزه میراث و گردشگری در دو نسخه فارسی و انگلیسی و بر روی کاغذ سنگ منتشر می‌شود. نسخه چاپی ( print) و الکترونیکی (kindle) انگلیسی مجله گیلگمش در سایت آمازون عرضه می‌شود. علاقه‌مندان برای آشنایی بیشتر با این مجله می‌توانند به وب‌سایت www.gilgameshmag.com مراجعه کنند.

نورآقائی در حال حاضر تولید محتوای میراث و گردشگری را با همکاری در تألیف و تدوین کتاب ادامه می‌دهد.

برگزاری هفدهمین کنوانسیون جهانی راهنمایان گردشگری سراسر کشور در سال ۲۰۱۷ در تهران انگیزه‌ای شد برای انتشار سه کتاب «نگاهی به سفر در ایران»، «مهمان‌داری و مهمان‌نوازی ایرانی» و «راهنمای سفر به ایران؛ مکان‌ها و مناظر دیدنی». این واپسین کتاب در قالب سفرنامه سرهنگ رستم خارگات در مقام معاون و مسئول وقت امور پزشکی کنسولگری انگلستان در استان سیستان و بلوچستان، به مدت دو سال به نقاط مختلف ایران منجر به ایجاد کمپین #چرا_ایران (#why_iran ) ( #whyiran ) شد. نویسنده کتاب امید داشته پارسیان را وادارد تا به زیبایی‌های سرزمین مادری‌شان علاقمند شده و به آن سفر کنند.
لذا ایده انتشار مجموعه کتابهای «ایران ۱۰۰۱» در پس این کمپین توسط نورآقائی مطرح شد. ‌در این مجموعه به هزار و یک روایت، به هزار و یک فسانه، از هزار و یک رمز و راز ایران، از آغوش باز ایران نوشته خواهد شد تا ایران را به ۱۰۰۱ دلیل دوست بداریم و از مردم دنیا برای سفر به ایران دعوت کنیم. در حال حاضر نخستین جلد از این مجموعه با عنوان «۱۰۰ میراث ایران» در دو نسخه فارسی و انگلیسی با همکاری انتشارات «اگر» منتشر شده و خرید آنلاین آن از سراسر کشور در سایت گیلگمش امکان‌پذیر است. به تازگی تدوین دومین جلد از این مجموعه نیز با عنوان «۱۰۰ شیء موزه‌ای» آغاز شده‌است.
در ادامه این بخش نورآقائی نوید انتشار کتاب «رؤیای سفر پاریس» را به عنوان راهنمای سفر به پاریس داد. این کتاب به عنوان اولین جلد از مجموعه کتابهای راهنمای سفر به شهرها و کشورها با همکاری شرکت خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایوار در دست انتشار است. راهنمای سفر به ایتالیا، سوئیس و بارسلون از دیگر نسخه‌های این مجموعه خواهند بود.
نورآقائی راهنمای سفر به مقاصد جذاب ایران را نیز از نظر دور نداشته و در حال حاضر همکاری برای تألیف و تدوین راهنمای سفر به منطقه فرهنگی کاشان آغاز شده‌است؛ یزد، قم و کرمانشاه مقاصد جذاب دیگری هستند که در ادامه این طرح مورد توجه قرار خواهند گرفت.

محمدابراهیم لاریجانی ضمن تقدیر از فعایتهای برشمرده از ایده و برگزاری جشنواره‌های سفرنگاری پرسید.
برگزاری سه دوره جشنواره سفرنگاری ناصرخسرو قبادیانی با حضور بیش از ۱۲۰ بلاگر در نخستین اجرا از جمله مواردی بود که تشریح شد. آرش نورآقائی در این بخش لزوم توجه بیشتر به سفرنامه ناصرخسرو (۲۵۰ سال قبل از سفرنامه مارکوپولو) را یادآور شد؛ به سروهای هرزویل و ابرکوه به عنوان تنها موجودات زنده شاهد حضور ناصرخسرو و مارکوپولو اشاره کرد و از سفرنامه دکتر محمدرضا توکلی صابری در مسیر ناصرخسرو با عنوان «سفر بر گذشتنی» به عنوان برنده جایزه ادبی جلال آل احمد در سال ۱۳۹۳ نام برد.

بازی‌آفرینی (gamification) در گردشگری موضوع ناب دیگری بود که در این گفتار مورد توجه قرار گرفت.
نورآقائی در این بخش از لزوم ایجاد رویکردهای نوین در تولید محتوا گفت. وی تحول سفرنگاری‌ها به سوی trip fiction و نقش آنها در توسعه گردشگری ادبی را خاطرنشان کرد. ایشان هم‌چنین به سابقه برگزاری نخستین همایش ملی گردشگری ادبی کشور اشاره کرد و با بهره‌گیری از رویکردهای امروزی، برگزاری دومین گردشگری ادبی را در مقیاس بین.المللی، جذاب دانست.

آرش نورآقائی ضمن معرفی کتاب:
“Gamification in Tourism; Designing Memorable Experiences”, Paul Bulencea and Roman Egger
به عنوان تنها کتاب معتبر در این زمینه در حال حاضر از ایده ترجمه آن گفت تا امکان دربرگیری اصالت، واقعیت و خلاقیت به کمک تکنولوژی در تولید بازی‌های دیجیتالی به عنوان محتوای بهره‌ور برای راهنمای گردشگر فراهم شود. در چنین شرایطی افسانه‌ها و جاذبه‌های بومی را می‌توان در ترکیب کتاب و نرم‌افزار دیجیتالی چنان طراحی کرد تا از یک سو موجب آموزش مؤثر و حضور گردشگر شود و از سوی دیگر خاطره سفر را دلچسب‌تر کند.

بخش دوم این گفتگو به پیشنهاد جناب لاریجانی با واکاوی نقش سفرنامه‌ها در توسعه گردشگری ادامه پیدا کرد.
نورآقائی بار دیگر به اهمیت و پتانسیل سرو ابرکوه در جذب گردشگر به دلیل سفرنامه مارکوپولو در این شهر اشاره کرد. او شرح سفر خود و همراهانش را به دلیل خوانش کتاب «در جستجوی حسن» به عنوان سفرنامه گردشگر آمریکایی در ایران روایت کرد؛ این کتاب در زمان سفر وی به ۱۲ زبان دنیا منتشر شده‌بود و از نویسنده کتاب در جشن هفتم سالانه راهنمایان گردشگری در کرمان تجلیل شد.

نورآقائی به منظر امروزی سفرنامه‌نویسان خارجی در وبلاگ‌ها و شبکه‌های اجتماعی اشاره کرد و کلیدواژه‌ها و عناوین مندرج در آنها را حائز ارزیابی و تفسیر دانست. او نگاه خیره غالب گردشگران خارجی (tourist gaze) را در سفرنامه‌ها یکی از غنی‌ترین منابع برای انتخاب برند گردشگری کشور معرفی کرد.

محمدابراهیم لاریجانی، میزبان این گفتگو در بخش بعدی، کیستیِ استاد منوچهر ستوده را مورد نظر قرار داد.

شناسائی بناهای تاریخی شاخص ایران مهمترین پاسخ نورآقائی در معرفی وی بود. او‌ انجام این پروژه را به عنوان مسئولیتی که وزارت فرهنگ بر عهده بزرگان ایرانشناسی چون ایرج افشار، احمد اقتداری، محمدابراهیم باستانی پاریزی و منوچهر ستوده نهاده بود مرهون همراهی قلم و قدم آنها دانست. بررسی کلیه بناهای تاریخی خطه جنوبی دریای مازندران توسط استاد منوچهر ستوده انجام شد. او این امر را با ۴۰ سال پیاده‌گردی از آستارا تا استرآباد محقق کرد.

نورآقائی ایده بزرگداشت صد سالگی استاد منوچهر ستوده را به مثابه بهانه‌ای برای تقدیر از خدمات باارزش ایشان مطرح کرد و اجرای این مراسم با رکابزنی از آستارا تا رامسر توسط دوستان داوطلب، کاشت صد اصله نهال، ایجاد وب‌سایت دکتر ستوده، انتشار تمبر یادبود و … ماندگار شد.

جشنواره‌های ماکوگرام و دزفول‌گرام از دیگر ایده‌های آرش نورآقائی بودند که به عنوان دو پروژه از طرح etravelgram اجرا شدند. نورآقائی مهمترین تفاوت این مجموعه را با جشنواره‌های سفرنگاری ناصرخسرو در بستر مجازی دانست. جشنواره‌های سفرنگاری ناصرخسرو در قالب وبلاگ و جشنواره‌های ماکوگرام و دزفول‌گرام در وب‌سایت، اینستاگرام و فیس‌بوک پیش‌بینی شدند. هم.چنین تولید و داوری همزمان محتوا در ماکوگرام و دزفول‌گرام از ویژگی‌های دیگر این دو جشنواره برشمرده شد. در این دو جشنواره شرکت‌کنندگان حتی پیش از برگزاری رویداد نیز مجاز به تولید محتوا بودند.

مدیر کل سابق دفتر تبلیغات و بازاریابی گردشکری در این بخش به تجربه ثبت روز ملی گردشگری در تقویم ملی کشور اشاره و اظهار امیدواری کرد تا با روند مشابه، امکان ثیت روز ملی بزرگداشت ناصرخسرو قبادیانی فراهم شود.
نورآقائی تأکید کرد که بدین ترتیب پیشینه وجود سفرنامه‌نویسی ۱۰۰۰ ساله در ایران به ثبت خواهد رسید.

محمدابراهیم لاریجانی در ادامه از پروژه ثبت تصویر یوزپلنگ آسیایی بر روی پیراهن تیم ملی فوتبال در جام جهانی ۲۰۱۴ به عنوان یکی از ماندگارترین ایده‌های آرش نورآقائی یاد کرد و خواستار تشریح ابعاد این تجربه شد.
نورآقائی ضمن اشاره به علاقه شخصی و تجربه آشنایی با بزرگان ورزش کشور به نقش جناب محمد درویش در پیشبرد این ایده پرداخت. او از روند مذاکرات با فدراسیون فوتبال، سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، وزارت ورزش و جوانان و … گفت و علیرغم برخی موانع، کارشکنی‌ها و کم‌لطفی‌ها، خودباوری، انگیزه نیروهای داوطلب و حفظ روحیه کار تیمی را مهمترین عوامل اجرای این پروژه معرفی کرد. او از تنوع فعالیتهای اجتماعی، هنری، تحقیق و پژوهش در این پروژه یاد کرد. نورآقائی درج تصویر یوز آسیایی بر روی پیراهن تیم ملی فوتبال ایران را نمونه‌ای از تحول در سیستم قانونی فیفا دانست و از عدم بهره‌گیری از این تجربه برای استفاده شایسته کشور در مجامع بین‌المللی ابراز ناخرسندی کرد.

ایشان از تلاش مشابهی برای درج تصویر درنای سیبری بر روی پیراهن تیم ملی والیبال در جام جهانی ۲۰۱۶؟ گفت. علیرغم موفقیت این پروژه، کمپین #اب_هست_ولی_کم_است از سوی بانک سامان به دنبال این ایده شکل گرفت و ۲۰ فدراسیون ورزشی با حمایت اداره محیط زیست در وزارت ورزش و جوانان حامی یک گونه جانوری در حال انقراض کشور شدند.

نورآقائی آموزش غیرمستقیم هموطنان را در خصوص حفاظت از گونه‌های در حال انقراض از جمله یوز آسیایی و درنای سیبری از جمله مهمترین دستاوردهای طرحهای اخیر برشمرد.

«باغ ایرانی حقوق بشر» عنوان ایده دیگری از آرش نورآقائی بود که از سوی میزبان مورد توجه قرار گرفت.
نورآقائی هدف از طرح این ایده را افزایش ماندگاری گردشگر (خارجی) در سایت گردشگری پاسارگاد عنوان کرد. او با اشاره به ثبت جهانی باغ ایرانی در زمان طرح این ایده به عنوان یکی از چهار الگوی جهانی باغ، به فرصت استفاده از توجه گردشگران به استوانه کورش و پاسارگاد اشاره کرد؛ خلق کهن‌الگوی پردیس (paradise) به عنوان باغ بهشت را یادآور شد و ایجاد باغی در محدوده پاسارگاد را نشانی از باغ کورش، باغ حقوق بشر دانست. نورآقائی تهمیداتی نظیر احیای بوم‌کلبه حقوق بشر آقامیر و وقف زمینی برای احداث این باغ را از جمله اقدامات اولیه برای تحقق این ایده معرفی کرد. کاشت نهال به نام گردشگران خارجی برای تجدید معنای صلح در سرزمین باستانی کورش، ایجاد اشتغال برای جامعه بومی و بهره‌برداری از محصولات زراعی باغ با هدف صادرات باغ ایرانی حقوق بشر به عنوان میوه صلح به سراسر دنیا از جمله اهداف پایدار این ایده به شمار می‌رفت که با سهل‌انگاری متولیانِ استانی محقق نشد.

محمدابراهیم لاریجانی ضمن تأسف از اجرا نشدن این ایده، مدیریت منابع انسانی را مهمترین عامل در توفیق طرح‌های ملی خواند و بر ضرورت درک و برتری منابع انسانی بر منافع انسانی تأکید کرد.

طرح «نوسده» و پروژه تحول برای سده نو آخرین نمونه از ایده‌های آرش نورآقائی در این گفتگو بود که لزوم توجه به آن از سوی میزبان مورد تأکید قرار گرفت.

نورآقائی از تدارک برای ورود به قرن نو شمسی به مثابه تولد آن گفت. او ایام حاضر را پاگردی برای تفکر.و تأمل در خصوص آنچه از سر گذرانده‌ایم و آنچه در سر داریم از یک سو و زمانی برای جشن این تولد از سوی دیگر دانست و از فیلسوفان، هنرمندان و اندیشمندان ایرانی برای تحلیل سده چهاردهم شمسی و ترسیم رؤیای سده پانزدهم کشور دعوت کرد.

ایشان از طرح این ایده در سال ۱۳۹۶ و مستند کردن آن در مرداد ۱۳۹۷ در روزنامه ابتکار خبر داد؛ نمونه‌های خارجی بزرگداشت گذر از قرن‌ها و هزاره میلادی را در جهان برشمرد؛ از ثبت قانونی در سال ۱۸۶۶ میلادی برای تاریخ رسمی شروع قرن گفت و نوروز را تنها سنت نوگرا معرفی کرد.
او اهمیت کیفیت زیست نوزاد نوسده، اشتغال جوان نوسده، بازنشستگی سالمند نوسده، اخلاق نوسده در شبکه‌های اجتماعی، دیپلماسی نوسده در ایرانشهر و … را مورد توجه قرار داد و از لزوم تفکر برای تحول در ابعاد مختلف برای نوسده و برگزاری رویدادهایی برای ورود به قرن ۱۵ شمسی گفت.

وی هم‌چنین انتشار کتابی برای «آداب دیجیتال» برای سده نو را نوید داد.

نورآقائی استفاده مؤثر از آداب نوروزی را برای تسهیل بستر صلح و آشتی در جهان با تأکید بر حوزه فرهنگی ایران مورد تأکید قرار داد و بهانه ورود به سده نو شمسی را آنهم در سرزمین مبدع دقیق‌ترین گاهشمار دنیا فرصتی برای توسعه فرهنگی، اقتصادی و سیاسی کشور معرفی کرد و از همه هم‌وطنان دعوت کرد تا برای آشنایی بیشتر با این پروژه به وب‌سایت www.nowsadeh.com و صفحه اینستاگرام با همین نام مراجعه کنند.

محمدابراهیم لاریجانی ضمن قدردانی از همراهی مخاطبین با این گفتگو از آنها برای تسهیل در اطلاع‌رسانی طرح نوسده و همکاری در تحقق آن دعوت کرد.