موزه‌های تَراپیوسته به روایت موزه ملک
رضا دبیری نژاد
سازمانهای جهانی گردشگری و موزه‌ها برای فعالان این دو عرصه در سال ۲۰۱۸ میلادی از موضوعاتی مشابه سخن به میان آورده‌اند. «ایکوم »، شورای جهانی موزه‌ها هم با تأثیر دنیای دیجیتال بر شرایط جدید اجتماعی، از موزه‌های تراپیوسته و رویکردهای نو میگوید. حالا جهان دیجیتال بخش جدانشدنی از زیست ما شده و نمی‌شود آنرا مجازی و فرع بر زندگی فرض کرد. زیست دیجیتال چنان پیشروی کرده که نمی‌توان حوزه‌ای را بی‌تأثیر از آن دانست. حتی شیوه اندیشیدن انسان معاصر هم شیوه‌ای دیجیتال شده است و افراد برای خود در این جهان مجازی هویت‌سازی میکنند.
وقتی از تحولات دیجیتال در عالم گردشگری و موزه‌داری صحبت می‌کنیم، منظور فقط ابزار و یا ارتباط نیست، بلکه جهان دیجیتال جهانی است که ما را احاطه کرده و وادار به تجربه و اندیشه می‌کند. آنچه محور تجربه دیجیتال در حوزه‌های گردشگری و موزه‌داری است، تبدیل موزه یا جاذبههای گردشگری به بدل مجازی نیست. بلکه تولید تجربه‌ای برآمده از ویژگیهای دنیای نو و شیوه اندیشیدن در آن است. از این‌رو نباید آن را یک ظرف حساب کرد که محتوایی را می‌توان در آن ریخت. نگاه ابزاری در سطح می‌ماند و جاذبه خود را در کوتاه مدت از دست می‌دهد. اما نگاهی که دیجیتالی شدن را یک نگرش می‌داند، به تولید خلاقانه و بی‌پایان تبدیل میشود که فرصتهای تازه‌ای را فراهم می‌سازد. فرصتهایی که امکان استقلال شخصی برای مولدین و مخاطب محوری را برای مخاطبین ایجاد می‌کند.
شعار موزه‌های تراپیوسته حاصل دنیای جدیدی است که از آن با عنوان دنیای مجازی یاد می‌کنیم. دنیایی که شبکه‌ای از اتصال‌ها و ارتباط‌های نو را فراهم آورده است. شبکه‌ای درهم‌تنیده که عناصر به هم وصل شده را در یک وضعیت پیوستگی قرار می‌دهد. از همین رو ایکوم از عنوان «تراپیوستگی» استفاده کرده است. اما این سازمان بین‌المللی همه موزه‌ها را در این وضعیت قرار نمی‌دهد. بلکه موزه‌هایی را دارای این پسوند می‌داند که رویکردهای نوینی را سرلوحه خود قرار می‌دهند و می‌توانند به مردمان نوینی در ساحت مخاطب دست یابند.
اگر در گذشته ابزارهای ارتباطی محدودی می‌توانستند ما را به هم متصل سازند و این اتصال‌ها محدود به ویژگی مجراهای ارتباطی بودند. اما امروزه دنیای مجازی از مجراهای محدود و موانع این مجراها فراتر رفته‌اند. دنیای مجازی دیوارهای موزه‌ها را می‌شکند و اجازه می‌دهد فراتر از دیوارها و حضور در مکان، امکان اتصال میان موزه‌ها و مخاطبینشان فراهم شود. دنیایی که آکنده از کدگذاری‌ها و نشانه‌های جدید است. نشانه‌هایی از لینک‌های پیوندی و هشتگهای شبکه‌ساز و یا نمایه‌ها که کوچک‌کننده اطلاعات در ساحت منابع قابل‌انتقال هستند.
برای مطالعه ادامه این مطلب به نهمین شماره از فصلنامه فارسی گیلگمش مراجعه کنید.
