«می‌خورم، پس هستم»؛ قسمت اول
روز جهانی خوراک و سفر (world food travel day) بهانه مناسبی بود تا شامگاه ۳۰ فروردین ۱۳۹۹ گفتار مجازی آرش نورآقائی در شبکه اینستاگرام با عنوان «می‌خورم، پس هستم» انجام شود.
او ضمن بیان پیشینه کوتاه این روز از سال گذشته و اهمیت معرفی خوراک جوامع به عنوان بخشی از فرهنگ آنها به ریشه‌شناسی کلمه خوراک پرداخت.
در این بخش واژه‌هایی همچون خُواد، خوان، خُوال و در ادامه آش، آشامیدن و چشیدن مورد واکاوی قرار گرفتند.
در بخش بعدی این گفتار از ارتباط خوراک با موضوعاتی اعم از هویت، فرهنگ، قومیت، جنسیت، جامعه‌شناسی، سیاست، جنک، صلح، دین، آیین، سن، نمادشناسی و نشانه‌شناسی، اسطوره و افسانه، جهان‌گرایی، جهانگردی، زنانگی و مادرانگی، مذهب، صنعت، تفریح، ارتباطات، هنر، تکنولوژی، سلیقه و مهندسی سلیقه، امنیت، استراتژی، احساس، تبعیض نژادی و شبکه‌های اجتماعی نام برده شد.
نورآقائی در حیطه اسطوره، به هبوط بشر پرداخت و «خوردن» را از یک سو مایه معرفت و از سوی دیگر اولین گناه و اولین لذت انسان برشمرد.
او در این خصوص به ذکر نگرش دکارت در خصوص اندیشه (در مقابل خوردن)، نگاه هِگل به چشم و عبارت لودویک فویرباخ (عنوان این گفتمان) پرداخت؛ از خوردنی «ریواس» و فرزندخواری مشی و مشیانه در اسطوره‌های ایران‌زمین گفت؛ زایش انسان از ذرت را در آفرینش اسطوره‌ای مایاها مطرح کرد؛ نمونه‌های انسان‌خواری را در سده‌های اخیر برشمرد و ان را پاردوکسی از تنفر و نفرت معرفی کرد.
یادآوری نقش «خوردن» در اسطوره.های جمشید، ضحاک، کاوه آهنگر و تشریح معنای «خوان» در داستان رستم از دیگر بخشهای این گفتار بود.
بخش بعدی این گفتمان به تعاریف متفاوت انسان اختصاص یافت و از او به عنوان تنها موجود سیاستمدار و تنها موجود آشپز در دنیا سخن به میان آمد.
اما آنچه بر جذابیت این مبحث افزود رویکرد وجود بخشی از سیستم گوارش انسان در بیرون از بدنش بود. آرش نورآقائی با یادآوری بدن مادر به عنوان اولین منبع خوراک انسان و چرخه بازیافت موجودات برای نمو گیاهان، جانوران و انسان این بخش را تشریح کرد.
تعریف سه گروه خوراک خام، پخته و گندیده در جهان هستی و نقش طبیعت و فرهنگ در تمایز جوامع بشر به جهت انتخاب نوع خوراک و نحوه به‌عمل‌آوری آن، موضوع دیگر این گفتمان بود.
نورآقائی هم‌چنین از مراحل مختلف تولید تا فرهنگ مصرف خوراک در تاریخ خوراک بشر و سیر تکامل او از شکارچی تا زندگی شهری سخن گفت.
او بر اهمیت «با هم خوردن» به مناسبت‌های مختلف (شادخواری، غم‌خواری و آیین گذر) اشاره کرد و فلسفه «دست دادن» و «با هم خوردن» را از نگاه ایزاک آسیموف خاطرنشان کرد.
شکر، نمک، ادویه، گندم، برنج، ذرت و سیب زمینی خوراکی‌های مهم در تاریخ خوراک معرفی شدند.
در این بخش، نقش نمک، شکر و ادویه در تجارت مورد توجه قرار گرفت و نمونه‌هایی از مزیت حکومتها به سبب گزینش خوراک، نگه‌داشت و توزیع آن در ایام نبردهای تاریخی برشمرده شدند.
نورآقائی از کشف خاستگاه ادویه توسط کریستف‌کلمب به عنوان نشانه پیمایش بخش بزرگتری از جهان (شبه قاره هند) و درنوردیدن مرزها نام برد و تجارت ادویه در کشور هلند را یکی از منابع حمایت مالی از هنرمندانی چون رامبراند معرفی کرد.
اهلی کردن خوراک طبیعی برای انسان، آخرین موضوع این گفتار بود.
آرش نورآقائی با معرفی چهار کتاب در بخش کتاب‌شناخت به شرح زیر، به نخستین جلسه از این گفتار پایان داد:
– «خوراک و تاریخ» ترجمه محسن مینوخرد
– «جامعه‌شناسی غذا و تغذیه، اشتهای اجتماعی» ترجمه هما زنجانی‌زاده
– «خوراک و فرهنگ» به کوشش علیرضا حسن‌زاده
– «ما همان هستیم که می‌خوریم؛ فرهنگ‌های آشپزی در خاورمیانه» ترجمه معصومه ابراهیمی
نظر به استقبال مخاطبان ادامه این موضوع در گفتار مجازی دیگری در شامگاه ۳۱ فروردین ۱۳۹۹ دنبال خواهد شد.
