نشست بیست و چهارم از سری نشست‌های از کوره‌راه تا شاهراه؛ داستان نگارش (تاریخچه پیدایش خط از گذشته تا کنون)
«داستان نگارش» در بیست و چهارمین نشست از سری نشست‌های از کوره‌راه تا شاهراه با فلسفه خط، اهمیت خط و سیر تکامل آن در تاریخ و تفاوت تاریخ خط و تاریخ زبان آغاز شد.
بانو روشنک ماسوری پس از ارائه مقدمه فوق به تشریح نظرات برخی تاریخ‌دانان در خصوص خط پرداخته ابداع خط و ابزار کتابت را از عوامل تأثیرگذار بر شیوه تفکر برشمرد.
بخش اول این نشست با تبیین کاربردهای مختلف خط به ترتیب زیر ادامه یافت:
– یادآورنده و کمک حافظه
– نقش جابجایی یا انتقالی
– نقش نظارت اجتماعی
– نقش تعاملی
– عامل دوام و ثبات اندیشه انسانی
– ارتباط با تمامی جنبه‌های پیشرفت تمدن آدمی
مقاومت جوامع در برابر پذیرش خط، موضوع ادامه این بخش از نشست بود. دو کشور ایران و یونان با ذکر مثالهایی از سقراط، افلاطون و ناصرخسرو قبادیانی در این خصوص مورد توجه قرار گرفتند.
از دیگر موارد مورد بررسی در این بخش، «خط در اسطوره‌ها» بود؛ اسطوره‌های نگارش در سومر، مصر، هند و چین در این بخش واکاوی شدند؛ روشنک ماسوری تأکید کرد که تاکنون برای ایران خدای نگارش در منابع معرفی نشده است.
در ادامه لزوم درج مناسبات و حسابرسی تجارت و نذورات (معابد) مهمترین دلایل لزوم ابداع خط برشمرده شدند؛ توکن‌های شناسایی شده در فاز پیش‌نگارش تشریح شدند؛ تفاوت غارنگاره‌ها و لوگو (خطوط تصویری) به جهت تمییز خط از نقاشی مورد توجه قرار گرفت؛ خطوط تصویری ایلام، جیرفت و سومر مقایسه شدند و ویژگی‌های خط سومر به عنوان مبدأ خط تشریح شد و خطوط به چهار گروه تصویری، هجایی، همخوانی و الفبایی تفکیک شدند.
خوانش خط اول از کتیبه بیستون به عنوان نمونه خط ایلامی، پایان‌بخش بخش نخست این نشست بود.
در بخش دوم این نشست سه خط هیروگلیف (مصر)، چینی و سامی مورد بررسی قرار گرفتند.
روشنک ماسوری ضمن تشریح نقاط قوت و ضعف و گستره هر یک از این خطوط، خط سامی را با پیشینه‌ای حدود ۳۵۰۰ سال، منشأ خط اغلب نقاط دنیا به غیر از چین و شرق آسیا معرفی کرد.
در این بخش چگونگی ابداع خط سامی و تحول آن به خط فینیقی ذکر شد؛ دو خط یونانی و آرامی برگرفته از خط سامی معرفی شد؛ تغییر خط یونانی به لاتین و گسترش آن در اروپا و امریکا از یک سو و تبدیل خط آرامی به خط عبری و انشعاب خطوط ایرانی (پارتی و پهلوی)، هندی و عربی (نبطی) از خط عبری از سوی دیگر مورد بحث و بررسی قرار گرفت؛ پیشینه حروف ابجد تشریح شد؛ معایب خط پهلوی پارتی شامل تعداد بالای هزوارش و تعداد کم حروف برشمرده شد؛ ویژگی‌ها و کاربرد خط اوستایی معرفی شد و دلایل ورود خط عربی بعد از دوره ساسانی و اعمال تغییرات در آن نظیر نقطه‌گذاری طی ۳ قرن مورد توجه قرار گرفت.
این نشست با پاسخ به پرسشهای حاضرین در شامگاه یکشنبه ۶ مردادماه ۱۳۹۸ در دفتر مجله گیلگمش پایان یافت.
