چند قدم تا الگوی “شهر گردشگر”
نخستین نمایشگاه بین‌المللی اقتصاد و سرمایه‌گذاری گردشگری با عنوان نمایشگاه “شهرگردشگر” از ۴ تا ۷ شهریورماه در محل دائمی نمایشگاههای بازار بزرگ ایران (Iran Mall) برگزار شد. در این نمایشگاه فصلنامه گیلگمش با برپایی غرفه حضور داشت.
برگزاری نمایشگاه “شهرگردشگر” فرصتی است تا به تحلیل کوتاهی به این رویداد پرداخته شود.
وسعت حوزه صنعت گردشگری و میان‌رشته‌ای بودن آن باعث شده این مقوله محدود به جغرافیا و نژاد و زبان نباشد.
به همان میزان که در گردشگری، روستاها اهمیت دارند، شهرها هم جذابیت پیدا می‌کنند؛ به گونه‌ای که گردشگری شهری به یکی از فعالیتهای مهم اقتصادی درآمده و در نتیجه افزایش گردشگران شهری، فارغ از عملکرد مدیران، چهره شهرها هم تغییر کرده‌است.
اما سرانجام داستان “شهر گردشگر” که در دور جدید فعالیت سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به یک برنامه عملیاتی تبدیل شد به کجا ختم می‌شود؟
آیا برگزاری این نمایشگاه در بزرگترین مجتمع تجاری-فرهنگی خاورمیانه به ایجاد زیرساخت مناسب برای صنعت گردشگری ایران منجر خواهد شد؟
آیا با برگزاری این رویداد چشم‌اندازی برای تداوم خلاقانه “شهرگردشگر” رقم خواهد خورد؟
آیا ایده “شهرگردشگر” انجام تکلیف رئیس سازمان ذیربط بر توجه ویژه بر گردشگری بود آنهم آنچنان که از سوی ریاست محترم جمهور تعیین شده‌بود؟
نمایشگاه “شهر گردشگر” چقدر با تعریف اولیه این طرح همسو بود؟
پیشتر محمد محب‌خدایی، معاون گردشگری این سازمان گفته‌بود که “در طرح شهر گردشگر باید برنامه‌ریزی‌ها علاوه بر تمرکز بر جامعه ساکن شهرها، گردشگران و زمان خالی آنها را نیز در نظر بگیرد و به‌عنوان مثال ساعت پروازها تنها نباید متمرکز بر جامعه ساکن باشد، بلکه میتوان ساعات پرواز را به گونه‌ای تنظیم کرد که گردشگران امکان بیشتری برای برنامه‌ریزی سفرهای خود و زمان مناسب‌تری برای بازدید از جاذبه‌های گردشگری شهرهای کشور داشته باشند.”
حال این پرسش پیش می‌آید که با توجه به ایده اولیه شهرگردشگر، چه طرح و راهکاری در این راستا از سوی شهرداران و شورای شهرها و روستاها مدنظر قرار گرفت؟ آیا جز این بود که طبق بسیاری از نمایشگاههای مرسوم غرفه‌ای برپا شود و غرفه ها از بازدیدکنندگان سان ببینند؟
از دید اهل رسانه جانمایی مکان نمایشگاه نیز به دلیل آماده‌نبودن برخی فضاها و حتی نحوه دسترسی از فضاهای پیرامونی به درون نمایشگاه، به دلیل وسعت محدوده کارگاهی با انتقادهایی همراه بود.
محب‌خدایی همچنین در آیین افتتاح این نمایشگاه یادآوری نمود که “شهر گردشگر مسیر ریل‌گذاری شده‌ای را در شهرهای کشور ایجاد خواهدکرد؛ به‌عنوان مثال تبریز، مشهد، کرمان، ابیانه، ماسوله و زنجان داشته‌هایشان پیشتر به‌صورت سنتی در مسیر شهر گردشگر بوده و حالا این مسیر کاملا کانالیزه می‌شود.”
وی بر رتبه سوم فرودگاه جزیره کیش در کشور در تمرکز بر جذب گردشگر اشاره کرد. استان مازندران را دارای ۱۲۰ هزار واحد مسکونی در کنار ۲۰ هتل عنوان کرد و اعلام نمود که استان سمنان هم باید با مدل مازندران، جریانی از گردشگری را به سمت خودش تغییر بدهد.
اما آیا ملزومات اجرایی این موارد توسط اتاق فکر “شهر گردشگر” اندیشیده شده؟
آیا میتوان زمانی را مشخص کرد که یک شهر از ایران به صورت آزمایشی تابلو تمام‌نمایی از شهرگردشگر شود؟
تجارب پیشین نشان داده که تغییر مدل برنامه‌ریزی گردشگری ایران از “جامعه شهروند” به “جامعه شهروند و گردشگر” جز با ساختاری منسجم و زیرساختهای اجرایی مناسب و تعامل نخبگان امر، مقدور نخواهدبود.
گرچه بارها تأکید شده که طرح “شهرگردشگر” تنها برنامه‌ریزیهای کلان کشور را به سمت برنامه‌ریزی مشترک برای هر دو جامعه ساکن و گردشگر پیش می‌برد، لازم به یادآوری است که این طرح مابه‌ازاهای فراوان داشته و بارها از این طرح با تابلو دیگری رونمایی شده‌است.
با این حال با برگزاری نخستین نمایشگاه بین‌المللی اقتصاد و سرمایه‌گذاری گردشگری یا همان نمایشگاه “شهرگردشگر” فرصت مناسبی به وجود آمد تا کنجکاوی بسیاری برای بازدید یکی از مهمترین مراکز فرهنگی-اقتصادی دنیا فراهم شده و نقاط ضعف و قوت این رویداد از دید مخاطبین مورد بررسی قرارگیرد.
بدون شک پس از تکمیل پروژه، بازار بزرگ ایران پارادایم جدیدی در مجتمع‌های تجاری چندمنظوره در ایران و خارومیانه ایجاد خواهدکرد. پارادایمی که ارائه خدمات به تمامی ذینفعان حوزه گردشگری، شاه کلید آن است.
