دهمین شماره از مجله فارسی گیلگمش منتشر شد
شماره دهم مجله فارسی، با جامه نو، از تنوع زبانها و گویشهای ایرانی میگوید.
زبان یکی از جلوههای اصلی و آشکار هر فرهنگ است. در حالیکه تنوع و گوناگونی زبانها و گویشها نشان از تنوع فرهنگی یک سرزمین دارد.
زبان میراثی ارزشمند است که از بین رفتن آن گرچه به چشم نمیآید، خلأ بزرگ فرهنگی در یک سرزمین ایجاد میکند.
لزوم توجه به تنوع زبانی، سازمان ملل متحد را بر آن داشت تا سال ۲۰۱۹ میلادی را با عنوان سال زبانهای بومی نامگذاری کند. گویا خطر از بین رفتن زبانهای بومی به یک بحران جهانی تبدیل شده است. اما ما چقدر خود را برای مقابله با این بحران در کشورمان آماده کردهایم؟
هنگام تصمیمگیری برای موضوع پرونده ویژه شماره ۱۰ این فصلنامه، توجه به زبانهای بومی ایران آنقدر در نظرمان مهم بود که تمام سختیهای جمعآوری مقاله و اطلاعات و از آن مهمتر، تأمین عکس را به جان خریدیم تا بتوانیم وجود این بحران را در حد توانمان یادآور شویم. این دشواریها همزمان شد با تغییر صفحهآرایی مجله؛ چرا که میخواستیم اثری پویا و همگام با استانداردهای روز طراحی گرافیک و صفحهآرایی در کنار محتوای آن فراهم کنیم.
حال اگر دهمیم شماره این فصلنامه را ورق بزنید، میتوانید محتوایی منحصربهفرد و مجموعهای کوچک و مختصر از اطلاعات زبانی را در کنار عکسهایی گیرا با صفحهآرایی جذاب بیابید.
این شماره از فصلنامه گیلگمش حاصل سفرهای بسیار، گفتگوها، تجربهها و دانستههای فراوان است؛ با مقالاتی از جای جای ایران و حتی جهان. از آذربایجان و شمال ایران گرفته تا بیرجند، خوسف و چهاردِه تا بلوچستان و از دیگر سو، از فراز زاگرس به خوزستان.
پرونده ویژه این شماره از گیلگمش فارسی در بخش «رهآورد»، به جنبههای گوناگونی از ۵ زبان ایرانی با بیشترین تعداد گویشوران اختصاص داده شده است. از سویی دیگر در این بخش نقش و جایگاه زبان را در حوزههای گوناگون فرهنگی و هنری از جمله خوراک، موسیقی و ادیان گوناگون بررسی کردیم.
در «رهگو» به پیشینه زبانها در ایران نگاهی انداختیم؛ کهنزبانهای ایرانی و داستان نگارش را مرور کردیم و یادی کردیم از استاد فقید زبانهای باستانی، دکتر محسن ابوالقاسمی و درنهایت پای صحبت دکتر ژاله آموزگار، آموزگار زبانهای باستانی ایران نشستیم.
«رهیافت» هم حال و هوای زبانی دارد. سه گویش مختلف از جای جای ایران را برگزیدیم تا بازشناسیم. گویشهایی که یا در حد بالایی از بین رفته و یا در حال فراموشی هستند؛ گویش تجریشی، گویش الموتی و گویش لاری.
در «روبهراه» هم به دگرگونی زبان فارسی در فضای مجازی و تجربهای از زوال یک زبان پرداختیم؛ در گفتگویی جذاب، پای صحبت خانم فریار اخلاقی، مدیر علمی پروژه اطلس ملی زبانهای ایرانی نشستیم و در میزگردی در دفتر مجله، از زبان هنر گفتیم و شنیدیم.
درنهایت امید داریم که با خواندن این شماره از فصلنامه گیلگمش، آنهایی که داشته ارزشمند و گنج عظیم خود، یعنی زبان مادری را فراموش کردهاند، آن را بازیابند.