رادیو چمدون همراه با نویسندهٔ کتاب «خانهام بوی سفر گرفته»
رادیو چمدون در سومین اپیزود از فصل اول به سراغ نویسندۀ کتاب خانهام بوی سفر گرفته رفت تا از رازهای سفرهای زنان به تنهایی بگوید.
بهار قربانپور، میزبان این گفتگو در بخش آغازین از علایق سولماز اصلدینی پرسید. اصلدینی، مسافری که تا این زمان به ۴۹ کشور جهان سفر کرده است از تعلق خاطر خود به ادبیات، سفرنگاری و گردشگری ادبی گفت.
در این اپیزود از رادیو چمدون با هم از نتایج پژوهش مؤسسۀ کانادایی journeywomen میشنویم؛ از تمایل بانوان و آقایان به سفرهای انفرادی (solo travel) و نقش خانواده و جامعه در تحقق آن. بر مبنای این تحقیق میدانی بانوان پس از اولین سفر انفرادی تمایل بیشتری به ادامۀ این مسیر دارند. قربانپور از نویسندۀ کتاب خانهام بوی سفر گرفته از سرآغاز سفرهای انفرادیاش پرسید، از روزی که چمدان را به قصد تنها رفتن، بسته بود.
اصلدینی به ۱۴ سال پیش بازگشت؛ به زمانی که به باور خود سفرهای آگاهانه را آغاز کرده است. گرجستان نخستین مقصد خارجی بود که به تنهایی عازم شده بود. او که تجربههای مختلفی از سفر داشت اینبار قصد داشت این نوع از سفر را هم تجربه کند.
رادیو چمدان در ادامه، بدعتهای مترتب بر سفرهای انفرادی زیارتی بانوان در دورۀ قاجار را مرور میکند؛ الزامات منتج از تعصباتی که گاه همسربانویی مسافر را به عقد موقت کاروانسالار درمیآورد تا عمل حرامی رخ ندهد. سولماز اصلدینی اما از اصول اخلاقی مسافر، اعتماد و احترام متقابل گفت، همانها که لازمۀ تداوم آزادی عمل هر انسانیاست چرا که به باور میشل فوکو هر کجا که قدرتی هست، در برابر آن مقاومتی هم شکل خواهد گرفت.
اصلدینی توصیه کرد که تشخیص انجام سفر انفرادی یا گروهی پیش از هر سفر بنا به مخاطرات مقصد الزامی است. او گرچه سفرهای انفرادی در حوالی مبدأ را نقطۀ آغاز سفرهای دور دانست اما پیشنهاد کرد برای کاهش مخاطرات جانی و مالی با توجه به تجربههای موجود برخی مقاصد، تنها در قالب تورهای دستهجمعی و به کمک راهنمای گردشگری انجام شود. او بر مطالعۀ ویژگیهای مقصد، سفرنامههای موجود و بهرهگیری از اپلیکیشنهای سفر تأکید کرد.
سولماز اصلدینی در طی ۱۴ سال سفرهای اخیرش با نگاهی تازه از رویکرد ادیبانۀ خود برای ثبت سفرنامه و خاطرات سفر بهره گرفتهاست. مجموعۀ دوجلدی کتاب یک چمدان خاطره حاصل روزنگارهای او از هفت سال نخست این سفرهای اوست. زین پس با توجه به روال شتابزدۀ زندگی امروزی در صدد تدوین سفرنگاری موجز برآمد تا با بهرهگیری از صناعات ادبی بیشتر در متن، تصاویر جذابی از مقاصد پیش روی مخاطبینش خلق کند. کتاب خانهام بوی سفر گرفته حاصل این مدعای اوست.
رادیو چمدون از کتاب دیدارهای دور مهرانگیر کراچی، از شرح ۳۸۹ سفرنامهای روایت میکند که تنها ۹ مورد از آنها را زنان نوشتهاند. همچنین از افسانه نجمآبادی به خاطر باور او به سهم قابل توجه زنان در سادهسازی نثر فارسی و خاطرهنویسی یاد شد.
قربانپور در بخش بعدی این گفتگو از جذابترین و ناخوشایندترین مقاصدی پرسید که سولماز اصلدینی تجربه کردهاست. اصلدینی ضمن ابراز خوشوقتی از تجربۀ مقاصد متعدد و یادآوری شگفتیهای مختلف از کشور شیلی به عنوان خاطرهانگیزترین مقصدی که بازدید کرده یاد کرد. او به تنوع اقلیمی حیرتانگیز و متضاد این کشور در شمال و جنوب، زیبایی ستودنی شهر رنگارنگ «والپارایسو» (ملقب به شهر عشاق) و خانهموزۀ پابلو نرودا در شیلی یاد کرد؛ حال آنکه منزجرکنندهترین خوراک («پایلا مارینا») را هم در همین کشور تجربه کرده بود. اصلدینی گفت که گرچه بسیاری اتفاقات ناخوشایند در سفر پیشبینیناپذیرند اما جزو خاطرات سفر محسوب خواهند شد؛ کسالت در پاریس و محدودیت تردد در سمرقند از جمله مواردی بودند که برشمرده شدند.
سولماز اصلدینی یافتن دوستان و لحظات ناب در سفرهای گروهی را از بهترین دستاوردهایش عنوان کرد و اذعان داشت که روزنگاری یا خاطرهنویسی در طول سفر همواره به او این امکان را داده که خلوت مطلوب خود را هم به دست آورد. وی همچنین خاطرات شیرینی از کشور کنیا تعریف کرد.
قربانپور در بخش پایانی این برنامه، کتاب خانهام بوی سفر گرفته را از شاعرانگیهای نویسنده معرفی کرد و از ایشان درخواست کرد تا نمونهای از خاطرات خود را از این کتاب برای مخاطبین رادیو چمدون بخواند. میهمانان به تماشای معبد بودانات در نپال دعوت شدند؛ جایی که همهچیز میچرخد. این کتاب در بهار ۱۴۰۳ توسط انتشارات نوسده منتشر شده است.
