جایگاه درخت در اسطورهشناسی
در آستانه سیزدهمین روز از فروردین ۱۳۹۹، رأس ساعت ۲۳:۱۳ و به پاس آیین سنتی سیزده به در، فرصتی دست داد تا در شبکه اینستاگرام به میزبانی ایمان روئیندژی و همراهی آرش نورآقائی گفتمانی مجازی در باب «جایگاه درخت در اسطورهشناسی» انجام شود.
سخن آغازین با طرح پرسش ایمان روئیندژی از اهمیت درخت شروع شد.
آرش نورآقائی در پاسخ به درخت به عنوان یکی از اولین ارکان آفرینش در افسانههای عبری اشاره کرد و وجود میوه ممنوعه را در ادیان و اقوام مختلف یادآور شد. او در این بخش از روایتهای مختلف آدم و حوا، افسانههای اسکاندیناوی و افریقایی و مقدس بودن گیاهان مختلف گفت.
او درخت را همچون کوه و دیرک چادر قبایل کوچنده یا بناهای مذهبی نظیر پاگودا، نماد محور جهان (axis mundi) و عامل اتصال جهان زیرین (ریشه)، زمین (ساقه) و جهان زبرین (شاخه و برگ) معرفی کرد.
روییندژی در ادامه از درخت معرفت و میوه ممنوعه به مثابه عاملی برای معنابخشی به خیر و شر یاد کرد.
ریشهشناختی دو واژه «درخت» و tree دومین مبحثی بود که از سوی آرش نورآقائی مطرح شد. او از تشابه تلفظ واژه tree با معادل این واژه در زبانهای مختلفی نظیر ایران باستان، انگلیسی، سوئدی، اسلونیایی، نروژی، ایسلندی و … گفت و به معنای «استوار و مقاوم» مترتب بر tree و معادل «ستاره قطبی» در زبان سانسکریت اشاره کرد.
ریشهشناسی درخت با گاو و زمین و کیهان با رویکرد «زایش» و ارتباط مستتر آن با «دایه» و برخی عناصر اساطیری چون « بستخمه» و «سیمرغ» و «کیومرث» در ادامه مطرح شد.
ایمان روئیندژی نمونههایی از تقدس و اهمیت درختها نظیر سرو و داغ را یادآور شد و به درخت زندگی اشاره کرد.
او در ادامه از اهمیت درختهایی نظیر سرو و داغ و انجیر معابد در جغرافیای بینالنهرین و درخت زندگی گفت.
در بخش دوم این گفتار، کارکردهای مختلف درخت از سوی نورآقائی مورد توجه قرار گرفت. او از مرکزیت داشتن در جهان، سخنگو بودن در افسانهها، نمادین بودن به عنوان درخت زندگی و باروری و بیمرگی در قالب درخت واژگون سخن گفت و به چشمزخم و درمانگری اشاره کرد.
آرش نورآقائی با معرفی سه کتاب «سنتهای رمزآلود»، «رمزهای زندهجان» و «شمنیسم؛ فنون کهن خلسه» در بخش کتابشناخت، از اسرار درخت در باورهای یهودیت، بودیسم، مصریها، شمنیسم و مسیحیت گفت.
«شجرهنامه» و اهمین درخت در آیین هندو در ادامه از سوی روئیندژی و فلسفه «صلیب» و «دار مجازات»، «درخت کیمیاگری» یونگ و معنای اسطورهای «مار» از نگاه نورآقائی مورد توجه قرار گرفت.
آرش نورآقائی از «درخت کیمیاگری» یونگ، سه معنای شناخت ناخودآگاه (جنین- ریشه)، شناخت آگاهانه (پس از تولد- تنه) و شناخت فرا آگاهانه (فرزندآوری- شاخه و برگ) را تشریح کرد.
در بخش پایانی این گفتار، ایمان روئیندژی از شباهت معناگرایانه انسان و درخت گفت و نورآقائی با یادآوری معنای عدد «سیزده» به عنوان «زایش دوباره» در سال جدید روزهایی سبزتر و انسانهایی آگاهتر آرزو کرد.
حالا دیگر «آن» یک درخت نیست! «او» یک درخت و ستون این جهان است.
یک بادگیری لذت بخش. روند گفت و گو بسیار خوب بود؛ به همراه اطلاعات مفیدی که پیگیری آن ها در کتاب ها و …برای من حتمی است.
سلام و سپاس از توجه شما.