پرندگان، اسطوره و باور
شامگاه سوم اردیبهشت ۱۳۹۹ سایه همای بر سر شبکه اجتماعی اینستاگرام افتاد و از سوی باشگاه پرنده‌نگری ایرانیان و با همراهی جناب حامد موسوی فرصتی فراهم شد تا آرش نورآقائی درآمدی از «پرندگان، اسطوره و باور» نقل کند.
او در ابتدای این گفتار از دو باور عامیانه تأثیر خوراک زبان‌گنجشک و تخم کفتر در سخنوری گفت و به اهمیت گپ‌و‌گفت از سوی نویسنده کتاب «انسان خردمند» اشاره کرد.
نورآقائی نقش «پرنده» را در اجزای مختلف ادبیات، صنایع ظریفه و هنر اعم از سینما، نقوش، بافته‌ها، ظروف، جام، ریتون، نقش‌برجسته، نقش قبر، مُهر، زیورآلات، موسیقی، نگارگری، تذهیب و … در فرهنگ ایران برشمرد و اهمیت آن را در تفکر ایرانی یادآور شد.
ایشان در ادامه از عناوین مختلف برای مرغ در مفهوم عام نام برد و در این بخش به مرغ آمین، مرغ غم یا بوتیمار، مرغ روح، مرغ آتشخوار، مرغ آذرافروز، مرغ بام، مرغ بسم‌الله، مرغ بسمل، مرغ بهار، مرغ بیگ‍َه، مرغ بیگاه، مرغ چمن، مرغ حرم، مرغ دوست، مرغ زندباف، مرغ زیرک، مرغ سحر، مرغ سِدره، مرغ عیسیٰ، مرغ شب‌خوان، مرغ قاف، مرغ کاغذی، مرغ گویا، مرغ لَب، مرغ نامه، مرغ هشترخانی، مرغ همایون، ک‍َل‌مرغ و مرغ توفان پرداخت.
پرندگان و موسیقی عنوان بخش بعدی این گفتار بود.
آرش نورآقائی پرندگان را به مثابه پیام‌‌‍آوران آسمان به زمین خواند و بر نقش کوه نیز به عنوان جایگاه استوار خدایان اشاره کرد.
او در ادامه به ویژگی‌های موسیقائی پرندگان پرداخت؛ پرندگان قادر به یادگیری موسیقی هستند، توانایی گریه‌کردن دارند، افسرده می‌شوند، چهره انسان را به خاطر می‌سپارند و ذائقه موسیقی داشته نسبت به موسیقی عکس‌العمل نشان می‌دهند. نورآقائی افزود که در آثار منحصربه‌‌فرد موسیقیدانان جهان از موسیقی پرندگانی چون بلبل، فاخته و اردک بهره گرفته شده‌است.
به گفته وی دانشمندان دریافته‌اند که پرندگان نیز با همان بخش از مغز که انسان موسیقی را درک می‌کند، آن را می‌فهمند و پرندگان نر با آوای جذاب هم‌جنس خود رفتار خشونت‌آمیز یا عصبی بروز می‌دهند.
نورآقائی هم‌چنین تجربه خانم بئاتریس هریسون ویولونیست را در مجذوب کردن بلبل‌ها هنگام نواختن در باغ شخصی خود یادآوری کرد.
او در ادامه ایده خود مبنی بر پروژه «موسیقنوس» برای سمفونی موسیقی، هنر، ادبیات و محیط زیست با رویکرد استفاده از صدای پرندگان را مطرح کرد.
در این بخش تنوع گونه‌های پرندگان ایران مورد توجه قرار گرفت؛ از پلیکان، حواصیل، لک‌لک، بوتیمار، فلامینگو، قوی (گُنگ و فریادکش)، دلیجه، قرقاول، کبک، بلدرچین، سیاه‌خروس، درنای سیبری، هوبره، خروس کولی، آبچلیک، کاکایی، باقرقره، انواع کبوتر، کوکو، سبزه‌قبا، دارکوب، چکاوک، الیکایی، سینه‌سرخ، چرخ‌ریسک، سهره، گنجشک، سار و … نام برد و به برخی ویژگی‌های زیستی آنها اشاره کرد.
معرفی مرغهای اسطوره‌ای ایران بخش بعدی این گفتار را تشکیل داد. نورآقائی نُه مرغ شامل کرشفت، سیمرغ، چمروش، کَمَک، رُخ، ققنوس، عنقا، ؤَرِغنَه و هما را مرغهای افسانه‌ای ایرانی خواند و از جایگاه و معانی هر یک در باورهای ایران‌زمین گفت.
او این گفتار را با کتاب‌شناختی شامل چهار عنوان زیر پایان داد:
– فرهنگ سمبل‌ها، اساطیر و فولکلور ترجمه محمدرضا بقاپور
– هزار نماد در هنر و اسطوره شکل به چه معناست ترجمه آزاده‌بخت و نسترن لواسانی
– فرهنگ مصور نماد و نشانه‌ها در جهان ترجمه ابوالقاسم دادور
– باورهای عامیانه مردم ایران اثر حسن ذوالفقاری و علی‌اکبر شیری
