بیستمین نشست از سری نشستهای از کورهراه تا شاهراه؛ زمینگردشگری و بومگردی بیابانی و کویری در ایران
اولین یکشنبه تابستان ۱۳۹۸ را در حوالی یکی از قطبهای گرمایی زمین گذراندیم. در بیستمین نشست از سری نشستهای از کورهراه تا شاهراه در بعدازظهر ۲ تیرماه در دفتر مجله گیلگمش با محسن ادیب، پژوهشگر و مدیر وبسایت کویرها و بیابانهای ایران همراه شدیم تا از دشت کویر و بیابان لوت ایران در قالب بیابانهای حارهای (دور از منابع آبی) بیاموزیم.
بخش اول این نشست به معرفی ویژگیهای جغرافیایی، ریختشناسی، رخنمونها، عوارض طبیعی، پوشش گیاهی و پوشش جانوری کویر مرکزی ایران اختصاص پیدا کرد.
در این بخش مسیرهای دسترسی به شمال کویر معرفی شد؛ ویژگی باتلاقی بودن حاشیه این کویر، وجود چینخوردگیها، گنبدها و چرخههای نمکی، طاقدیسهای مسطح، درههای عمیق با بسترهای رسی خاطرنشان شدند؛ سنگفرش ببابانی حاصل از فرسایش آبی و چشم کویر معرفی شدند؛ از منطقه ریگ جن و دم ریگ جن تا جنگلهای کویری تاغ سخن به میان رفت؛ گربهسانانی چون گربه پالاس و گربه شنی، گونههایی از مار نظیر گرزهمار، مار شتری و مار جعفری، پرندگانی همچون شاهین، سارگپه بیابانی و زاغ بور از جمله گونههای جانوری منطقه نام برده شدند و در انتهای این بخش به عنوان نمونه طرز تهیه خوراک در بیابانگردی مسئولانه در فیلم کوتاهی نمایش داده شد.
در بخش دوم این نشست، بیابان لوت- تنها اثر طبیعی ایرانی ثبت جهانی یونسکو- مورد توجه قرار گرفت.
با توجه بهوجود رخنمونهای شاخص در لوت مرکزی و توجه کمتر کویرنوردان به لوت شمالی و لوت زنگی احمد، لوت مرکزی عنوان گفتگوی این بخش از نشست قرار داشت.
در ادامه، دو بخش غربی (کلوتها) و شرقی (ریگ یلان) در لوت مرکزی واکاوی شدند؛ دشت ریگی در میانه این دو قسمت معرفی شد؛ میانگین ارتفاع عوارض ماسهای ۳۰۰ متری در ریگ یلان با همانند آنها در مرز چین و مغولستان با ارنفاع متوسط ۱۵۰ متر مقایسه شد؛ بر لزوم اخذ مجوز ورود به بیابان لوت از دو سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و پایگاه جهانی لوت تأکید شد؛ از وجه تسمیه لوت با لوط ( چه در نشآت گرفتن از بحرالمیت یا بحر لوط چه در شباهت به سرزمین قوم لوط) گفته شد و روباه شنی، شغال، انواع مار، آگاما و رتیل آندومیک دشت لوت از جمله گونههای جانوری بیابان لوت معرفی شدند.
با همراهی جناب سروش رحیمیان در ادامه این بخش با سفر ۸ روزه ایشان و تیم دوستانشان به منطقه بیابانی لوت تا مرنجاب (مرد رنج آب) آشنا شدیم.
سروش رحیمیان مسیر ۱۷۶۲ کیلومتری این سفر را از فهرج به سمت لوت شمالی (تنگه رتیل، رودشور، گندم بریان)، میانرود، ریگستان، نایبند، گلوشور، ریگ شتران، محدوده ریگ سرگردان (مصر، عروسان، کورهگز و کورهجن) و در نهایت مرنجاب برای علاقمندان این نشست به تصویر کشید.
محسن ادیب در بخش پایانی این نشست اذعان داشت که جز در بخش کوچکی از سفرنگاشت ابن بطوطه و شرح محمد ابن ابراهیم از فراز حشم غزها هیچگاه از بیابان لوت (لوط) در سفرنامههای موجود سخنی به میان نرفته از طرفی وجود سفالهای باقیمانده حاصل از اکتشافات این منطقه شاهد وجود تمدنی مدفون زیر این گلهای کویری است؛ این موضوع میتواند دلیلی بر تغییرات اقلیمی تاریخی در این بخش از ایرانزمین باشد. وی در ادامه پاسخگوی پرسش.های حاضرین بود.
دو کتاب «عبور از صحاری ایران»، پژوهشی از دکتر آلفونس گابریل با ترجمه فرامرز نجدسمیعی و «کویرهای ایران» با نام اصلی سفر به هندوستان از راه زمین، سغرنامه سون هدین با ترجمه پرویز رجبی در کتابشناخت این جلسه، معرفی شدند.
